برهنه شدن برای عزاداری
پرسش: آیا لخت شدن برای عزاداری و سینه زنی جایز است؟
پاسخ: شایسته است عزاداری به شیوۀ مرسوم و سنتی که با لباس انجام می گرفته، برگزار شود )امام خامنه ای.
برهنه شدن در اثنای سینه زنی و عزاداری )فی حد نفسه و در فرض عدم مفسده( اشکال ندارد )آیت الله سیستانی.
برهنه شدن هنگام سینه زنی چون سبب وهن است، بنا بر احتیاط باید ترک شود؛ ولی باز گذاشتن کمی از جلوی سینه برای سینه زدن یا کمی از پشت برای زنجیرزنی مانعی ندارد )آیت الله مکارم.
اگر مستلزم نگاه نامحرم نباشد، اشکال ندارد )مرحوم آیت الله صافی.
برهنه شدن در عزاداری با حضور نامحرم
پرسش: آیا لخت شدن مردان هنگام عزاداری با حضور بانوان جایز است؟
پاسخ: از این امر خودداری شود امام خامنه ای.
برهنه شدن هنگام سینه زنی اگر در مقابل نامحرم باشد، حرام است.آیت الله مکارم.
سینه زدن در کوچه و بازار با اینکه زنان عبور می کنند، درصورتی که سینه زن پیراهن پوشیده باشد، اشکال ندارد. مرحوم آیت الله صافى.
سینه زدن در کوچه و بازار با اینکه زن ها عبور می کنند، اشکال ندارد؛ ولى بنا بر احتیاط واجب، سینه زن باید پیراهن پوشیده باشد. آیات عظام خویی و نوری.
لخت شدنى که در معرض نظر حرام نامحرم باشد، جایز نیست. مرحوم آیت الله بهجت.
پرسش: برهنه شدن مردان در عزاداری ها برای سینه زنی یا زنجیرزنی چه صورت داشته، نگاه کردن زنان به این صحنه ها یا فیلم آن ها چه حکمی دارد؟
پاسخ: برهنه شدن در اثنای سینه زنی و عزاداری (فی حد نفسه و درفرض عدم مفسده) اشکال ندارد؛ ولی نگا ه کردن زنان به اندام برهنۀ مردان یا به عکس و فیلم مربوط به آن، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست. آیت الله سیستانی.

حمل و برداشتن علم
پرسش: حمل کردن علم های عزا در جلوی هیئات مذهبی چه حکمی دارد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.حضرت امام.
فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند. امام خامنه ای.
طبق عرف اشکالی ندارد.آیت الله نوری.
اگر برای عابران مزاحمتی ایجاد نکند و آسیبی به حمل کنندۀ علامت نزند و از مجسمه های حیوانات و امثال آن در علم استفاده نشود، اشکال ندارد. خوب است از علم های کوچک تر استفاده شود و بهترین جایگزین،استفاده از پرچم های مناسب و در شأن عزاداری خامس آ ل عبا علیه اسلام است.آیت الله مکارم
فی حدّ نفسه اشکال ندارد؛ ولی در همۀ امور، رعایت اعتدال و میانه روی خوب است و باید عمدۀ نظر به حقایق قیام بزرگ حسینى علیه السلام و گرفتن درس دیندارى و فداکارى براى دین و ثواب عزادارى و تعظیم شعائرباشد )مرحوم آیت الله صافی
اشکال ندارد. آیت الله بهجت.
حمل علم و علامت و کتل و چهل چراغ و... در مراسم عزاداری فی حد نفسه اشکال ندارد؛ ولی در همۀ امور رعایت اعتدال و میانه روی مطلوب است و شایسته است مؤمنین از سیره ای که از سلف صالح دربارۀ عزاداری اهل بیت علیهم السلام رسیده، پیروی کنند.آیت الله سیستانی

آسیب زدن و مجروح کردن بدن در عزاداری
پرسش: حکم ضرب و جرح بدن در عزاداری اباعبدالله علیه السلام چیست؟
پاسخ: هر کاری که برای انسان ضرر داشته باشد یا باعث وهن دین و مذهب شود، حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند.امام خامنه ای
عزاداری خامس آ ل عبا از شعائر مهم دینی و رمز بقای تشیّع است؛ ولی بر عزاداران عزیز لازم است از کارهایی که موجب وهن مذهب میشود یا آسیبی به بدن آن ها وارد می کند، خودداری کنند )آیت الله مکارم.

حکم تعزیه و شبیه خوانی
پرسش: برگزاری مراسم شبیه خوانی چه حکمی دارد؟
پاسخ: تعزیه خوانى اگر مشتمل بر محرمات شرعیه و موجب اهانت به مقدسات و شعائر مذهبى نباشد، مانعى ندارد؛ ولى بهتر است مجالس عزا برپا و روضه خوانى کنند. حضرت امام
اگر مراسم شبیه خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشد و مستلزم مفسده هم نباشد و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشود، اشکال ندارد؛ ولی درعین حال بهتر است به جای آن ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی برپا شود. امام خامنه ای.
چنانچه تعزیه خوانی، مشتمل بر امر حرامی، مانند دروغ یا هتک حرمت امامان بزرگوار و بزرگان دیگر و امثال این ها نباشد و مانع مجالس سخنرانی و نماز نشود، اشکالی ندارد. آیت الله مکارم.
اگر شبیه خوانی و نقالی و سایر شیو ههای رایج عزاداری مشتمل بر محرمات، مثل غنا و کذب نباشد و هتک حرمت مقدسات و وهن مذهب محسوب نشود و شناعت و استهجانی در نظر بینندگان نداشته باشد،راجح است و گاه عنوان تعظیم شعائر نیز بر آن بار می شود. آیت الله سیستانی.
اگر مشتمل بر حرام نباشد، اشکالی ندارد و مناسب این است که عزادارى حضرات ائمۀ طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه خوانى برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه خوان هاى متعهد ضمن ذکر مصائب آن بزرگواران با ذکر فضایل و مناقب و تاریخ زندگى ایشان و بیان احادیث و احکام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدعت و شبهات، مردم راآ گاه و به مکتب اهل بیت علیهم السلام هدایت و ارشاد کنند. مرحوم آیت الله صافی.
در تعزیه خوانى، درصورتی که مطالب را صحیح بخوانند و از غنا اجتناب شود و مرد لباس زن نپوشد و از اجتماع مرد و زن مفاسدى به وجود نیاید،اشکالى ندارد.آیت الله نوری.
اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود، مانعى ندارد؛ ولى بهتر است به جاى آن، مجلس روضه خوانى برپا کنند؛ بلکه عزادارى براى سیدالشهدا علیه السلام و اصحاب آن بزرگوار از افضل قربات است. مرحوم آیت الله فاضل
اگر مشتمل بر حرام و منشأ انتزاع حرام نباشد، مانعى ندارد. آیت الله بهجت
مداحی و غنا
کیفیت مداحی
پرسش: در کیفیت مداحی چه اموری باید مراعات شود؟
پاسخ: اگر مداحی به سبک موسیقی لهوی حرام باشد یا موجب وهن مذهب یا مراسم عزاداری معصومین علیهم السلام باشد، جایز نیست و درهرحال مناسب است مؤمنین شئون عزاداری معصومین علیهم السلام به ویژه سید و سالار شهیدان اباعبدا لله الحسین علیه السلام را مراعات کنند و لازم است عزاداری سالار شهیدان هرچه گر متر و پرشورتر و به شیوۀ سنتی و با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد. امام خامنه ای
آنچه لازم است در کیفیت مداحی مراعات شود، دو امر است:
۱. نحوۀ خواندن، بنا بر احتیاط واجب غنایی )مناسب مجالس لهو نباشد.
۲. نحوۀ خواندن یا الفاظ به کاررفته در اشعار، موجب هتک و بی احترامی به مجالس اهل بیت علیهم السلام محسوب نشود. و تشخیص هر دو جهت به عهدۀ عرف است. آیت الله سیستانی.
اگر مداحی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام برای خدا باشد، عبادت است و اجر عظیم دارد و به همین دلیل مداح باید اهل تقوا و مقید باشد، اشعاری که می خواند، خلاف واقع و دروغ نباشد و این عبادات را تا می تواند به قصد قربت انجام دهد تا از مثوبات آن برخوردار شود؛ هر چند گرفتن مزد در برابر آن اشکال ندارد. مرحوم آیت الله صافی.

حکم غنا در مداحی
پرسش: مداحی هایی که حالت غنا دارد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: هرگاه آن صدا مناسب مجالس لهو و فساد باشد، جایز نیست. آیت الله مکارم.
حرام است. مرحوم آیت الله صافی
پرسش: غنا چیست و مداحی یا مرثیه خوانی غنایی چه حکمی دارد؟
پاسخ: غنا یعنی ترجیع صدا به نحوی که مناسب با مجالس لهو و گناه باشد که بر خواننده و شنونده حرام است و مداحی اگر به صورت غنا باشد،جایز نیست. امام خامنه ای
غنا حرام است و آن عبارت است از سخنان لهوی؛ چه شعر، چه نثر که با سبک ها و لحن ها و آوازهای مرسوم و معمول نزد اهل لهو خوانده می شود و در این باره فرقی بین غنای شاد و غنای غم انگیز و محزون نیست. شایان ذکر است معیار تشخیص غنا و اینکه کدام آواز در نزد اهل لهو مرسوم است و کدام نیست، عرف مردم است؛ مثلاً آوازی که در آن صدا را طوری در گلو بگردانند و بکشند که با مجالس لهو مناسب باشد، حرام است. و اما صداهایی که محتوا و متن غیرلهوی دارد، ولی سبک خواندن آن مناسب با مجالس لهو است، درصورتی که:
الف. قرآن و دعا و اذکار باشد، خواندن آن با لحن غنایی حرام است.
ب. سایر سخنان (غیر از قرآن و دعا و اذکار) که با سبک لهوی خوانده می شود، چه شعر باشد و چه نثر مثل قصیده، غزل اسلامی، مدیحه و مرثیه، کلمات حکمت آمیز و مانند آن، بنا بر احتیا ط واجب جایز نیست. آیت الله سیستانی.

موسیقی در عزاداری
آلات موسیقی و لهو در عزاداری
پرسش: استفاده از آلات موسیقی در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
پاسخ: استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده، برگزار شود. امام خامنه ای.
استفاده از ابزار و آلات موسیقى که مختص مجالس لهوولعب است،جایز نیست. مرحوم آیت الله فاضل.
استعمال آلات موسیقی در عزاداری خالی از اشکال نیست. آیت الله بهجت.
نواختن شیپور و فلوت و نی در عزاداری
پرسش: استفاده از شیپور و فلوت و نی در عزاداری چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر از آلات لهوولعب نباشد و وهن مذهب هم نشود، مانع ندارد. حضرت امام.
استفاده از شیپور به نحو متعارف اشکال ندارد. امام خامنه ای.
از نی زدن اجتناب شود.آیت الله مکارم.
استعمال آن در مجالس سوگواری و عزاداری اگر به نحو لهوی باشد، جایز نیست و در مواردی که کیفیت نواختن غیرلهوی است، درصورتی که هتک عزاداری باشد و با شأن و منزلت عزاداری و سوگواری اهل بیت علیهم السلام ناسازگار باشد، باید از آن اجتناب شود. شایسته است مؤمنان و شیعیان مخلص اهل ولاء در ترویج شعائر حسینی و برگزاری مراسم عزاداری، به نحوی که معهود و معروف بین طائفۀ بر حق شیعه است، عمل کنند که مشتمل بر مجلس وعظ و بیان احکام و معارف و روضه خوانی و سینه زنی و... است و از سیره ای که از سلف صالح دربارۀ عزاداری اهل بیت علیهم السلام رسیده، تخلف نکنند. آیت الله سیستانی.
به احتیاط واجب، نوحه خوانى در مساجد، همراه نی زدن نباشد. آیت الله نوری.
نی از آلات لهو است و زدن آن حرام است. مرحوم آیت الله صافی.
استعمال نى و شیپور در عزادارى اشکال دارد. آیت الله بهجت.
اگر به صورت مطرب و مناسب مجالس خوشگذرانی نواخته شود یا به نوعی وهن و هتک محسوب شود، جایز نیست. مرحوم آیت الله فاضل.

طبل و سنج در عزاداری
پرسش: استفاده از طبل و سنج در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر از آلات لهوولعب نباشد و وهن مذهب هم نشود، مانع ندارد.حضرت امام.
استفاده از طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.امام خامنه ای.
استفاده از طبل و سنج که از آلات لهو نیست و برای نظم بخشیدن به حرکت سینه زنان و زنجیرزنان است، مانعی ندارد. آیت الله مکارم.
استفاده از طبل در عزاداری، اگر مناسب مجالس لهو نباشد، اشکالی ندارد. آیت الله سیستانی.
استفاده از آلات موسیقی، مثل طبل، سنج، نی، ارگ و مانند آنها، درخلال عزاداری جایز نیست. مرحوم آیت الله صافی.
استفاده از آلات موسیقی، مثل طبل و سنج در مراسم عزاداری، اگر نوعاً مطرب باشد، جایز نیست و در غیر این صورت نیز از اموری که درشأن اهل بیت علیهم السلام نیست، اجتناب شود و سزاوار است مراسم عزاداری به شکلی که از سابق مرسوم بوده است، برگزار شود.آیت الله شبیری.
استفاده از ابزار و آلات موسیقى که مختص مجالس لهوولعب است،جایز نیست؛ ولى طبل و دهل و امثال آنها جزء این آلات نیست. مرحوم آیت الله فاضل.
استعمال طبل و سنج در عزادارى اشکال دارد.آیت الله بهجت.
طبلی که در عزاداریها استفاده می شود، از آلات لهو نیست و استفاده از آن، زمانی که همراه با حرام دیگری نباشد، فی نفسه اشکال ندارد. مرحوم آیت الله خویی.

توجه؛
تمثال به معنی نقاشی از چهرۀ یک شخصیت دینی مقدس مثل امامان و انبیاء علیهم السلام می باشد. کشیدن یا ترویج تصاویر غیر واقعی امامان اصلا پسندیده نیست، و اگر باعث توهین به اهل البیت یا نقص مقام آنها باشد شرعا جایز نیست، باید با این رفتارها مقابله کرد. نوعا خوابهای بی اساس و شایعات بی ارزش که در فلان موزه فلان تصویر یافت شده بهانه ای شده برای عده ای که هر تصویری را به اهل البیت علیهم السلام نسبت بدهند.
در اینجا لازم است که تاکید کنیم هیچ تصویر و نقاشی از جهت تاریخی وجود ندارد که بتوان آن را به ائمه اطهار علیهم السلام نسبت داد. تمامی تصاویر موجود در بازار از جهت تاریخی و شرعی هیچ اعتباری ندارند. بر همین اساس شایسته است این تصاویر به هیچ عنوان در منازل و هیئات و … مورد استفاده قرار نگیرد.

تمثال معصومين (عليهم السلام)
سؤال : تهیه و فروش تصاویر منسوب به پیامبر اکرم)صلی الله علیه وآله( و امیرالمومنین و امام
حسین(علیهماالسلام) برای نصب آنها در مراکز دولتی چه حکمی دارد؟
جواب: این کار فی نفسه از نظر شرعی اشکال ندارد به شرط اینکه مشتمل بر اموری که ازنظر عرف، اهانت و بی احترامی محسوب میشود نبوده و با شأن آن بزرگان منافات نداشته باشد.( نظر عرف اینجا ملاک است) امام خامنه ای
سؤال: آیا این عکس هاى نقّاشى شده که به امام على(علیه السلام)یا امام حسین(علیه السلام) یا ابوالفضل العباس(علیه السلام) و … نسبت مى دهند حقیقت دارد؟ آیا نصب آنها در خانه و مساجد و دیگر جاها اشکال دارد؟
انتساب اين عكسها به حضرات معصومين (عليهم السلام) ثابت نيست، اگر چه هتك حرمت هم جايز نيست. امام خامنه ای.
این عکسها واقعیّت ندارد; ولى چنانچه تصاویر نامناسبى نباشد، و نسبت قطعى به آن بزرگواران ندهند، اشکالى ندارد. آیت الله مکارم

مدیر مسؤل دفتر پاسخگویی تخصصی احکام اسلامی
سید محمد جواد میرشمسی
5/5/1401
سامانه پاسخگویی تلفن گویا 31385-035

• نویسنده : یزدفردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا